NORM VE REELİN BULGARİSTAN GÖRÜNÜMÜ

İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde okurken bizde en fazla iz bırakan hocalarımızdan birisi Prof. Dr. Ahmet Güner Sayar olmuştu. Allah selamet versin, hocamız her iktisat dersine gelişinde önce tahtaya iki kelime yazardı: "norm ve reel" ve derdi ki hayatta bu ikilinin çatışmasını göreceksiniz. Hatta "reel normu deler geçer" derdi. Kanun ile talimat döviz kurları belirlenmez! Siz talimatla döviz fiyatlarını düşük bir seviyede tespit ederseniz. O bankalarda o fiyattan döviz bulamazsınız. "Düşük fiyat var, ama döviz yok" gerçeği ile karşılaşırsınız ve dövizin gerçek fiyatla alınıp satıldığı ikinci bir piyasa (karaborsa) oluşur. Orada döviz gerçek fiyatında alınıp satılır. Bu örnekte talimatla belirlenmiş döviz fiyatları NORM (kural); karaborsadaki alım-satım fiyatları da REEL (gerçek) oluyor.

Hayatın bu gerçeği ile Bulgaristan siyasetine bakmak istiyorum. İktidar Partisi GERB'in siyaset yapma biçimine temas etmeye çalışacağım.

Başbakan Boyko Borisov 2008 yılında, Sofya Belediye Başkanı iken Todor Jifkov'tan farklı şeyler söylemiyordu. Yeni doğan Türk çocuklarına Bulgar ismi verilmesi ve camiler aleyhine sözler, bunlar arasındaydı. Bu Borisov'un ideolojisinin normları, kurallarıydı. Başbakan olmasıyla birlikte norm reel çatışmasını da yönetmesi gerekiyordu.

Başbakan olduğunda, adı soyadı Türk olan bir bakan eliyle iki Türk tiyatrosunu kapattı. Restore edilen tarihi bir cami aynı bakan eliyle dinler müzesi yapıldı.

Siyaset yolunda Türk oylarına ve Türkiye'ye olan ihtiyacı (reeli) fark edince, politika ve söylem değişikliğine gitmeye başladı. Reelin normu delip geçmesi hadisesi Borisov'un siyasetinde de yaşanıyordu.

İlk zamanlar yerel seçimlerde çoğunluğu Türk olan yerlerde bile Bulgar adaylar gösterirken, son dönemlerde köylerden başlayarak Türklerin çoğunluk olduğu yerlerde Türk adaylar göstermeye başladı. Bugün bir çok Türk köyünde GERB'li Türk Muhtarlar görev yapıyor. Bu durumda yıllarca görev yaptığı halde kendi köylerine hiçbir hizmet yapmayan HÖH'lü Muhtarların büyük payı var. Zira Türk seçmen de "Türk olarak oyumu - güya - Türk Partisine vermeliyim" normunu aşıp, köyüne yol yapan, hizmet eden partiye yöneliyor; reel normu burada da deliyor.

Borisov, son seçimlerden sonra Razgrad'a -HÖH tarafından dışlanan bir Türk'ü - Günay Hüsmen'i Vali olarak tayin etti. Aynı şekilde GERB'in ilçe başkanlığını da yapan Leman Ali Kırcaali Vali Yardımcısı oldu.

Yine son seçimlerde Türk asıllı seçmenden 100 bin kadar oyun GERB'e destek olarak gittiği tahmin ediliyor. Başbakan Borisov bu eylemleriyle siyaseti öğrendiğini de göstermiş oluyor. Böylece Reel de Norm'u delmiş oluyor.

HÖH'lüler de siyaset yaptıklarını zannediyor. Hayatın realitesi karşısında birisinin dayattığı normları delmek bir yana, o normları kutsuyorlar.

Gerçi çok da haksızlık etmeyelim. DOST hareketiyle birlikte onlar da "iftar" realitesi ile yüzleştiler. Hatta ilk safta namaza duranlar bile çıktı.

Bayram ÇOLAKOĞLU