MENBİÇ'E TÜRK ASKERİ GİRECEK

Menbiç, ya da Menbij, Halep ilinde Fırat nehrinin 30 km batısında. Suriye’nin kuzeyinde yer alan Menbiç, Türkiye’ye yaklaşık 40 kilometre uzaklıkta. Deyim yerindeyse burnumuzun dibinde. Osmanlı Devletinin son döneminde Halep Vilayetinde bir kaza idi ve 93 Harbinden sonra bölgeye Çerkesler yerleştirilmişti. Günümüzde ise Menbiç nüfusunun yüzde 90’ından fazlasını Araplar oluşturuyor. Menbiç, Türkiye’nin yanı sıra Suriyeli Kürtler, Suriye hükümeti, Rusya ve ABD gibi iç savaşın kilit aktörlerinin de var olduğu ve büyük önem verilen yerlerden. İç savaş öncesi nüfus sayımına göre, kentte yaklaşık 100 bin kişi yaşıyor. Arap, Türkmen ve Kürtlerin yaşadığı Menbiç halkının çoğunluğunu Sünniler oluşturuyor.

Kent, 2012 yılında Özgür Suriye Ordusu’nun denetimine geçti. Daha sonra 2014 yılında IŞİD, kentin kontrolünü ele geçirdi. Ağustos 2016’da ise yaklaşık iki ay süren bir kuşatmanın ardından ABD destekli YPG/PKK’dan devşirilen Kürt grupların oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDG) bağlı Menbiç Askeri Konseyi, ABD’nin de desteğiyle kenti IŞİD’den geri aldı. Böylece, IŞİD; silah, lojistik destek ve savaşçı geçirmek için kullandığı en önemli geçiş noktalarından birisini kaybetmiş oldu. Kentte sivil idarenin yürütülmesi ve temel hizmetlerin sağlanması ise Menbiç Sivil Konseyi tarafından yapılıyor.(1)

Türkiye’nin Menbiç kentini ABD ile birlikte yönetmek istediği sır değil. Geçtiğimiz günlerde Suriye konulu Türkiye-ABD Çalışma Grubu, Suriye ve her iki tarafı ilgilendiren diğer işbirliği konularında sürmekte olan görüşmelere devam etmek amacıyla Ankara’da toplanmıştı. Taraflar, Menbiç’te güvenlik ve istikrarın sağlanması hususunda yürütecekleri işbirliği için bir Yol Haritasının ana hatlarını belirlemiş, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ve Dışişleri Bakanı Pompeo’ın Çalışma Grubu’nun tavsiyelerini değerlendirmek üzere 4 Haziran’da bir araya geleceği açıklaması yapılmıştı. Menbiç görüşmesi öncesi flaş gelişme; ABD’nin Tel Aviv’deki büyükelçiliğini Kudüs’e taşımasının ardından istişare için Türkiye’ye çağrılan ve 16 Mayıs’ta Ankara’ya gelen Türkiye’nin Washington Büyükelçisi Serdar Kılıç; Çavuşoğlu – Pompeo görüşmesi öncesi Ankara’dan Washington’a geçmesi oldu.(2) Büyükelçi Serdar Kılıç’ın Türkiye-ABD Çalışma Grubu kararları doğrultusunda ABD ile Türkiye arasında ortaya çıkan bazı pürüzlerin giderilmesi için ABD Dışişleri yetkilileriyle bir dizi görüşme yapması bekleniyor. Türkiye’nin masadaki tezi belli; ‘terörden arındırılmış güvenli bölge’.

YPG’nin Suriye’nin kuzeyinde Fırat Nehri’nin batısında kontrol altına aldığı Menbiç’ten çekilmesi için teknik mutabakatı sağlanmasının ardından Türkiye-ABD Çalışma Grubu 4 Haziran’dan sonra uygulamaya geçirilmesi beklenen 3 aşamalı bir Menbiç planı hazırladı. Mutabakat, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun ABD’li mevkidaşı Mike Pompeo’yla 4 Haziran’da Washington’da yapacağı nihai görüşmeyle ilan edilecek. Plana göre, Fırat Nehri’nin batı kıyısında konuşlanan ve Türkiye’nin PKK’nın Suriye kolu olarak gördüğü YPG bir ay içinde bölgeden çıkartılacak. Washington toplantısında bazı detayların değişme ihtimali var. Ancak teknik görüşmelerde üzerinde anlaşılan ana hatlara dokunulmayacak. 4 Haziran’da mutabakatla ilgili son imzanın atılması durumunda, ilk 30 gün içerisinde YPG unsurları Menbiç’i terk edecek.

ABD ile Türkiye arasında anlaşma haberlerinin gündeme gelmesiyle YPG’nin önde gelen unsurlarının Menbiç’ten ayrılmaya başladığı bildiriliyor. İlçeden çıkanlar gitmek için Fırat’tın doğusunda Türkiye sınırındaki Aynularab ilçesi ile buranın güneydoğusunda kalan Ayn İsa beldesini tercih ediyor. Fakat tüm haberlere rağmen örgütün henüz topyekûn çekilme hazırlığına başlamadığı belirtiliyor. Menbiç mutabakatında öngörülen ikinci aşama, 4 Haziran’dan sonraki 45 günün sonunda Türk ve Amerikan taraflarının askeri ve istihbari unsurlarla ilçede ortak denetime başlamasını öngörüyor. Buna göre MİT ile CIA, TSK ile Pentagon birlikte çalışacak. Denetim mekanizmasının ayrıntıları, sahadaki ihtiyaçlara göre yeniden şekillendirilebilecek. Mutabakatta yer alan üçüncü aşama, 4 Haziran’dan sonraki 60 gün zarfında Menbiç’in yerel unsurlarından yönetimin kurulmasını içeriyor. İlçenin güvenliğini sağlayacak askeri meclis ile kent hizmetlerini verecek yerel meclis, nüfusun etnik dağılımına göre kurulacak. 4 Haziran Pazartesi günü Washington DC’de bakanlar düzeyinde yapılacak görüşmede, mutabakat metni son şeklini alacak.(3) Türkiye’nin Afrin operasyonunda Rusya ile Menbiç operasyonunda ABD ile masaya oturabilmesini nasıl yorumlamalıyım.

Ömür ÇELİKDÖNMEZ,

Ankara