BULGARİSTAN TÜRKLERİ YOK, DERNEKÇİ KARDEŞİM! TUNA TÜRKLÜĞÜ ve RUMELİ TÜRKLÜĞÜ VAR!
Benim bir vatandaşım, kendisini ve köklerini, ait gördüğü kök coğrafyasına Bulgaristan diye nasıl hitap edebilir? Bulgaristan ile mi doğdu Türklük orada? Günümüzde bu Balkanlar ülkelerini devlet olarak tanıyoruz ve devletsel ilişkilerimiz de vardır ve olmalıdır da. Ama dernek ismini istediğiniz şekilde koymak, sizin tamamen kimliğinizi ne kadar geride gördüğünüzle alakalı bir kök mefhumuna bağlıdır. Aklınızdaki coğrafya algısında, oraları öteden beri nasıl gördüğünüz ile ilgilidir.
BULGARİSTAN TÜRKLERİ YOK, DERNEKÇİ KARDEŞİM!
TUNA TÜRKLÜĞÜ ve RUMELİ TÜRKLÜĞÜ VAR!
Türkiye'deki Rumeli Camiası’nın "başına buyrukluğu" ve kimlik problemi, daha kendilerini adlandırma noktasında belirir. Bir çok dernek ve federasyon, kendilerini "kendileri" gibi adlandırmaktan uzaktır ve vatanlarında kurulmuş devletlere göre isim alırlar. Makedonya göçmenleri derneği, Bulgaristan göçmenleri derneği vb. gibi. Osmanlı'da ise ne Bulgaristan vardı, ne de Makedonya diye bir bölge…
Bulgaristan göçmenleri derneği, federasyonu diyorlar. Göç edilen vatanı bile orayı ele geçirenlerin kurduğu devletle anmak ve kendilerini sanki Bulgaristan ile var olmuş gibi görmek. Endülüs'ün adı sonradan İspanya'ya evrilebilir ama oradan son göç eden kişi bile Endülüs göçmenidir…
Tuna Vilayeti dediğin yer de sonradan kuzey Bulgaristan'da kalabilir ama sen 2018 yılına dek her göç edişinde Tuna Vilayeti muhaciri olarak kalacaksın. Filibe muhaciri isen de Doğu Rumeliliyim demen gerekiyor. O bölgeler, tarihimizde karşılığı olan, gönlümüzde bir derinliği olan bölgelerdir.
Kendilerini adlandırdıkları bölge aidiyeti bile özgün değildir çoğu insanın. Zira onları temsil iddiasındaki derneklerin, ne bir kimlik çalışması, ne de idealist bazda çalışmaları mevcut değildir. Tuna muhacirleri, Doğu Rumeli muhacirleri, Teselya muhacirleri denmelidir. Semendire muhacirleri, Hersek Muhacirleri, Manastır Muhacirleri, Çamlık (Çamerya) muhacirleri, Girit muhacirleri gibi.
Bugün Batı Trakyalıyım veya Batı Trakya göçmeniyim diyen biri, eğer Yunanistan muhaciriyim demiyor ise, bu hala Batı Trakya kimliğinin Yunanlılaşmadığından dolayıdır. Selanikliyim diyen biri de, eğer Selanik’in bizdeki anısı taze olmasa ve Cumhuriyetin kurucusu ile özdeşleşmiş, bu derece iç içe girmiş olmasa, diyebilir miydi Selanik muhaciriyim diye?
Göçmenler, göçmüş gelmişler, ancak algılar, Yunanlılaşmış, Bulgarlaşmış, Makedonlaşmıştır. Bulgaristan Türkleri derneği olur mu hiç? Türklük Bulgaristan ile mi başladı orada?
Sıkıntı büyüktür. Coğrafya algısı Bulgarlaşmıştır bir defa. Bulgarlaşan coğrafya algısı içerisinde Türk olsanız bile, Bulgaristan kelimesi artık yerleşmiştir dernek ve federasyon literatürlerine. Ve sözde Türkleri temsil ediyorlar. Bulgaristan Türkleri veya Makedonya göçmenleri derneği demenin bir anlamı yoktur.
Bulgaristan devletini, bizim devletimizin gırtlağına basa basa kabul ettirdiler. Bir senede kuruldu o devlet. Bir önceki sene Plevne'de vatanı savunurken oraların adı Tuna Vilayeti ile Doğu Rumeli idi... Sonra Ruslar geldi ve o devleti kurup, bayrağı dikip gitti. Bir sene önceki ismi değişti ve bir devlet kuruldu orada. Bir anda hem de. Ve bizleri yönetenler bunu kabul ettiler. O şartlar altında etmelilerdi de. Zira Rus, İstanbul kapılarına dayanmıştı. Ama bu tamamen devletleri bağlayan bir olaydır. Göçmenlere ne ki?
Benim bir vatandaşım, kendisini ve köklerini, ait gördüğü kök coğrafyasına Bulgaristan diye nasıl hitap edebilir? Bulgaristan ile mi doğdu Türklük orada?
Günümüzde bu Balkanlar ülkelerini devlet olarak tanıyoruz ve devletsel ilişkilerimiz de vardır ve olmalıdır da. Ama dernek ismini istediğiniz şekilde koymak, sizin tamamen kimliğinizi ne kadar geride gördüğünüzle alakalı bir kök mefhumuna bağlıdır. Aklınızdaki coğrafya algısında, oraları öteden beri nasıl gördüğünüz ile ilgilidir.
Ahıska derneklerinin kaçı, oraları Gürcistan'ın adlandırdığı üzere "Mesketi" olarak kabul edip, dernek kuruyorlar? Gürcistan Türkleri derneği diye bir şey var mıdır? Ya da hiç Suriye Türkleri derneğini duydunuz mu? Bayırbucak adını kullanıyorlar değil mi?
Gördüğünüz gibi olumlu ve iyi örnekler de var. Tüm eski vilayetlerimiz ve bölgeler öğretilmeli, bölgeler üzerinden muhacir kimliği oturtulmalı ve kurumsallaşmış yapıların da bu doğrultuda yeniden kurumsallığı ve yeniden isimlendirilişi sağlanmalıdır. Ve tabii, eğer mümkünse, her lisede, değilse, her üniversitede literatürü ve kuralları, sınırı belirlenmiş bir Rumeli Coğrafyası dersi, servis dersi olarak tıpkı İnkılap tarihi gibi okutulmalıdır. Eğer vatan olarak görüyorsak, lisede derslerde okutmalıyız. Değilse, politikacılar hiç boşuna anmasınlar buraları vatan diye…
Yüksel HOŞ
