Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun

Dün gece Meclis Genel Kurulunda görüşmeleri tamamlanarak kabul edilen Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçişte Anayasa'da yapılan değişikliklere uyum amacıyla seçim kanunlarında önemli değişiklikler gerçekleştirildi.

Kanun özetle aşağıdaki değişiklikleri sağlıyor:

1) Yurt dışında yaşayan vatandaşların 24 Haziran 2018'de yapılacak cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçiminde, cumhurbaşkanının birinci turda seçilememesi halinde yapılacak ikinci turda da oy kullanabilmesi için yurt dışındaki vatandaşlarımız Türkiye'deki oy verme gününden önceki üçüncü güne kadar oy kullanabilecek.

2) Yurt dışındaki seçmenlerin randevu ile oy kullanması usulü kaldırılıyor. Bunun yerine, yurt dışında yaşayan seçmenler Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından belirlenen oy verme günlerinden, kendilerine uygun olan herhangi bir günde oy kullanabilecek.

3) Oy kullanma süresinin uzunluğu nedeniyle uygulamada ortaya çıkan zorlukların önüne geçilebilmesi amacıyla, siyasi partiler yurt dışında her oy verme günü için ayrı sandık kurulu üyesi bildirebilecek.

4) Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde sert kuvvetler ayrılığı ilkesinin benimsenmesine bağlı olarak yürütme yetkisi cumhurbaşkanına, yasama yetkisi de TBMM'ye ait olacağından, bir kimse aynı zamanda hem cumhurbaşkanı adayı hem de milletvekili adayı olamayacak ve aday gösterilemeyecek.

5) Cumhurbaşkanı ve TBMM seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılacak.

6) Bir kimse en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilecek ancak cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilecek.

7) Cumhurbaşkanı ve TBMM'nin görev sürelerinin dolmasından önceki son pazar günü oy verme günü olacak. Görev süresi, birlikte yapılan bir önceki seçim tarihi esas alınarak belirlenecek. Oy verme gününden geriye doğru hesaplanacak 60 günlük sürenin ilk günü seçimin başlangıç tarihi olacak.

8) Seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde bu karar 48 saat içinde Resmi Gazete'de yayımlanarak ilan olunacak. Bu kararın verildiği günden sonra gelen 60. günü takip eden ilk pazar günü cumhurbaşkanı ile TBMM genel seçimi birlikte yapılacak.

9) Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması ve genel seçime bir yıl veya daha az süre kalması halinde cumhurbaşkanı seçimi makamın boşaldığı günden sonra gelen 60. günü takip eden ilk pazar günü TBMM genel seçimiyle birlikte yapılacak.

10) Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması ve genel seçime bir yıldan fazla süre kalması halinde cumhurbaşkanı seçimi, makamın boşaldığı günden sonra gelen 45 gün içindeki son pazar günü gerçekleştirilecek. Bu şekilde seçilen cumhurbaşkanı TBMM seçim tarihine kadar görevine devam edecek. Kalan süreyi tamamlayan cumhurbaşkanı açısından bu süre dönemden sayılmayacak.

11) Bu süreler içinde seçimin tamamlanması amacıyla YSK tarafından seçim takvimi resen belirlenecek ve ilan edilecek.

12) Genel oyla yapılacak seçimde geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılacak. Bu oylamaya ilk oylamada en çok oy alan iki aday katılacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek.

13) İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle olacak ancak ikame, geçici sonuçların ilanını takip eden gün saat 17.00'ye kadar yapılabilecek.

14) Oylamalara tek adayla gidilmesi halinde, oylama referandum şeklinde yapılacak. Geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek. Oylamada, adayın geçerli oyların salt çoğunluğunu alamaması halinde seçim yenilenecek ve kesin sonuçların ilanından sonra gelen 45. günü takip eden ilk pazar günü sadece cumhurbaşkanı seçimi yapılacak.

15) Cumhurbaşkanının görev süresinin dolması, seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi ya da seçimlerin tamamlanamaması hallerinde yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut cumhurbaşkanının görevi devam edecek.

16) Cumhurbaşkanı seçilenin varsa TBMM üyeliği sona erecek. Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan milletvekili genel seçiminde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde 5'ini alan siyasi partiler ya da en az 100 bin seçmen aday gösterebilecek.

Aday gösterilmek kişinin yazılı muvafakatine bağlı olacak.

Aday gösterme süresinin sona erdiği tarihten itibaren hiçbir şekilde yeni aday gösterilemeyecek.

TBMM'de grubu bulunan siyasi partiler grup kararıyla, diğer siyasi partiler ise tüzüklerinde gösterilen yetkili organlarının kararıyla cumhurbaşkanlığına aday gösterebilecek.

17) YSK tarafından ilan edilen süre içinde, adayların isimleri, muvafakat belgeleri ve gerekli diğer belgelerle YSK'ya başvurularak aday gösterilmiş olacak. Her siyasi parti veya parti grubu ancak bir aday için başvuruda bulunabilecek.

Bir kişiyi birden fazla siyasi parti grubu veya siyasi parti aday gösterebilecek.

Adaylarla ilgili bilgi ve belgelerde eksiklik tespit edilmesi halinde YSK tarafından, ilgili siyasi partilere eksikliklerin giderilmesi için 5 günlük süre verilecek. Eksiklikleri verilen süre içinde gidermeyen siyasi partiler, aday göstermekten vazgeçmiş sayılacak.

18) En az 100 bin seçmence aday gösterilmek istenen kişi, kimlik ve açık adres bilgilerini ihtiva eden başvuru dilekçesi ve seçilme yeterliliğine ilişkin belgelerle, en yüksek derecedeki devlet memuruna mali haklar kapsamında yapılan her türlü ödemelerin bir aylık brüt tutarının 10 katının (131 bin 600 lira) ilgili maliye veznesine emaneten yatırıldığına dair makbuzla YSK'ya bizzat başvuracak.

YSK, başvuru dilekçesi ve eklerini iki gün içinde inceleyecek, inceleme sonucunda, başvuranın seçilme yeterliğinin bulunmadığının tespit edilmesi halinde başvuru reddedilecek.

Başvuran bu kararın bildirilmesinden itibaren iki gün içinde yeniden inceleme talebinde bulunabilecek; YSK, bu talebi üç gün içinde karara bağlayacak. Bilgi ve belgelerde eksiklik bulunması halinde, eksikliklerin tamamlanması için iki gün süre verilecek. Bu süre içinde eksiklikler tamamlanmadığı takdirde başvuru reddedilecek.

YSK, başvurusu kabul edilen kişileri ilan edecek. Seçmenler ancak bu ilanda belirtilen kişilerden sadece biri için bir kez teklifte bulunabilecek.

Seçmenler, adaylık teklifi için kayıtlı oldukları ilçe seçim kuruluna bizzat başvuracak. Başvuranın, seçmen niteliğine sahip olduğu ve daha önce aday teklifinde bulunmadığı tespit edildikten sonra, ilan edilen listedeki kişiler arasından tercih yaptırılarak adayın bilgilerini ihtiva eden form imzalatılacak ve elektronik ortamda da kaydedilecek.

Başvuran seçmene, aday teklifinde bulunduğuna dair belge verilecek. Aday gösterme formları, elektronik ortamda YSK'ya iletilecek ve fiziki olarak ilçe seçim kurullarında saklanacak.

Aday gösterilmek isteyen kişinin talebi halinde, kendisi hakkında aday teklifinde bulunanlara ilişkin formlar ve diğer bilgiler kendisine verilecek. İtiraza ilişkin hususlar YSK tarafından belirlenecek.

Belirlenen süre içinde 100 bin seçmen tarafından teklif edilen kişiler, geçici aday listesinde gösterilecek. 100 bin seçmen tarafından aday teklifinde bulunulması veya ölüm hallerinde maliye veznesine emaneten yatırılan tutar, seçimden sonra talep üzerine ilgiliye iade edilecek. Diğer hallerde bu tutar Hazine'ye gelir kaydedilecek.

19) Aday teklifine ilişkin başvuru ve formların şekli ile yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı seçmenlerin aday göstermeleri dahil, bu düzenlemenin uygulanmasına ilişkin diğer usul ve esaslar YSK tarafından belirlenecek.

20) Milletvekili sayısı 550'den 600'e çıkarılacak.

21) TBMM seçimleri 4 yılda bir yerine, 5 yılda bir cumhurbaşkanı seçimiyle aynı gün yapılacak. Milletvekili seçilebilme yaşı 25'ten 18'e indirilecek.

22) Bir önceki seçimin yapıldığı tarihten itibaren, 5 yılın dolmasından önceki son pazar günü oy verilecek. Oy verme gününden geriye doğru hesaplanacak 60 günlük sürenin ilk günü, seçimin başlangıç tarihi olacak.